Theo quy định của Bộ luật lao động, người sử dụng lao động, người lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm y tế bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp và được hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội và pháp luật về bảo hiểm y tế. Đây được coi là nghĩa vụ của cả hai phía người sử dụng lao động và người lao động; theo đó người sử dụng lao động phải đăng ký đầy đủ số lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội; đóng đầy đủ số tiền bảo hiểm xã hội cho số lao động của đơn vị và hàng tháng trích từ tiền lương, tiền công của người lao động để đóng cho cơ quan bảo hiểm xã hội cùng với phần đóng bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động theo quy định.
Cụ thể hóa nội dung này, Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định như sau:
1. Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm: Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động; người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng…
2. Người sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân; tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động.
Thực tế có rất nhiều đơn vị sử dụng lao đông tìm mọi biện pháp để làm sao không phải đóng bảo hiểm bắt buộc cho người lao động hoặc giảm mức đóng, với những hành vi như vậy hiện nay pháp luật mới chỉ dừng lại ở mức độ xử phạt hành chính mà chưa có chế tài xử lý hình sự nghiêm ngặt.
Không đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Theo quy định của Nghị định 95/2013 đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 88/2015:
Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với người lao động có hành vi thỏa thuận với người sử dụng lao động không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp hoặc tham gia không đúng mức quy định.
Phạt tiền với mức từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
a) Chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp
b) Đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp
c) Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp
Phạt tiền với mức từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp…
Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2018 khi mà Bộ luật hình sự năm 2015 có hiệu lực thi hành thì việc doanh nghiệp trốn tránh nộp bảo hiểm cho người lao động có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự:
Điều 216. Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động
1. Người nào có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định từ 06 tháng trở lên thuộc một trong những trường hợp sau đây, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
a) Trốn đóng bảo hiểm từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng;
b) Trốn đóng bảo hiểm cho từ 10 người đến dưới 50 người lao động…
Dựa vào quy định này có thể thấy đơn vị vi phạm quy định về đóng bảo hiểm chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu thỏa mãn một số điều kiện sau:
– Người vi phạm có hành vi: gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác (thỏa thuận với người lao động để không phải tham gia bảo hiểm); hành vi này được thực hiện với lỗi cố ý.
– Việc không đóng, không đóng đủ phải từ 6 tháng trở lên
– Hành vi không đóng, không đóng đủ quy định phải là hành vi đã bị xử phạt hành chính trước đó
Ngoài ra doanh nghiệp có hành vi trốn tránh nghĩa vụ đóng bảo hiểm tùy vào mức độ vi phạm sẽ bị xử phạt từ 200.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng (khoản 5 điều 216 BLHS năm 2015).
Trên đây là những tư vấn của chúng tôi về vấn đề “Không đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự”. nếu còn bất kỳ khó khăn nào, hãy liên hệ ngay với công ty tư vấn Blue chúng tôi để được giải quyết và hỗ trợ một cách tốt nhất. Xin cảm ơn!
